اهميّت اعتکاف

سؤال 1: با توجّه‌ به‌ نزديكي‌ ماه‌ رجب‌ و «ايّام‌ البيض»،‌ و از آنجا كه‌ اكثر قريب‌ به‌ اتّفاق‌ معتكفين‌ را قشر جوان‌ تشكيل‌ مي‌دهند، مستدعي‌ است‌ معتكفين‌ را از رهنمودها و ارشادات‌ خود بهره‌مند سازيد تا ره‌‌توشه‌اي‌ براي‌ حيات‌ معنوي‌ آنان‌ باشد.

°     چون‌ اعتكاف‌ عملي‌ است‌ كه‌ توفيق‌ آن‌ را به‌ همه‌ نمي‌دهند، افرادي‌ كه‌ موفّق‌ به آن‌ شده‌اند بايد از اين‌ فرصت‌ عالي‌ استفاده فراوان‌ ببرند؛ اوّلاً بايد بدانند در اين‌ چند روزه‌ مي‌شود راه‌ صد ساله‌ را پيمود و به‌ درجات‌ بالائي‌ رسيد. و ثانياً چون‌ دعا مستجاب‌ است‌، به‌‌ فكر فرج‌ و ظهور حضرت ولي‌‌عصر«ارواحنافداه» باشند و اگر صلاح‌ نيست‌، حفظ‌ نظام‌ مقدّس‌ و‌ رفع‌ مفاسدي‌ كه‌ پيش آمده‌ است را از خداوند بخواهند. و ثالثاً در اين‌ چند روزه‌، يك‌ تعهّد جدّي‌ با خداوند متعال‌ داشته‌ باشند و توفيق‌ آن‌ را از او بخواهند و آن‌ تقيّد به‌ نماز اوّل‌ وقت‌ و تقيّد به‌ خدمت‌ به‌ شيعيان‌ اهل‌ بيت«سلام الله علیهم»است. و به همۀ معتكفين‌ مخصوصاً به‌ جوان‌هاي‌ عزيز، تذكّر مي‌دهم‌ كه‌ اين‌ دو عبادت‌ از هر اعتكافي‌، از هر حج‌ّ و عمره و زيارتي‌ بالاتر و محبوب‌تر است‌. از همۀ شما عزيزان‌ التماس‌ دعا دارم‌.

اعتکاف در ديگر اديان

سؤال 2: آيا اعتکاف در اديان ديگر هم بوده است يا صرفاً اختصاص به دين اسلام دارد؟ و در دين اسلام آيا از ابتدا بوده است يا اخيراً مطرح گرديده است؟

°     در اديان ديگر بوده است و در دين اسلام به آن اهميّت داده شد و پيامبر گرامي«صلی الله علیه و آله و سلم» و ائمّۀ طاهرين«سلام الله علیهم» زياد معتکف‌ مي‌شدند و الحمدلله اين سنّت حسنه فعلاً شهرتي پيدا کرده است.

زمان اعتکاف

سؤال 3: آيا عمل اعتکاف بايد در زمان خاصّي صورت پذيرد؟

°     زمان خاصي ندارد.

سؤال 4: بهترين زمان‌ها جهت اعتکاف چه موقعي است؟

°     روزهاي مقدّس نظير «ايّام البيض» که الآن شهرت دارد، ايّام ماه مبارک رمضان که پيامبر گرامي«صلی الله علیه و آله و سلم» در دهۀ آخر معتکف مي‌شدند، افضل است.

سؤال 5: اعتکاف در ماه رجب افضل است يا ماه رمضان؟

°     فرقي ندارد.

سؤال 6: معتکفي قبل از اذان صبح در مسجد بوده است. و براي تجديد وضو از مسجد خارج مي‌شود. وقتي براي وضو بيرون از مسجد قرار دارد اذان صبح مي‌شود. آيا اعتکاف او صحيح است؟

°     صحيح است.

سؤال 7: شخصي به نيّت اعتکاف از منزل خارج شده، ولي قبل از ورود به مسجد اذان صبح گفته مي‌شود، آيا اعتکاف او صحيح است و مي‌تواند معتکف شود يا خير؟

°     نمي‌تواند.

اعتکاف به نيابت

سؤال 8: آيا اعتکاف را مي‌توان به نيابت از زنده يا ميّت انجام داد؟ و اگر نيابت صحيح است، آيا هم‌زمان با خود مي‌شود به نيابت از ديگري هم معتکف شد؟

°     کلّيۀ صور اشکال ندارد.

شرايط اعتکاف

1. نيّت

سؤال 9: آيا اعتکاف نيّت خاصّي نياز دارد؟

°     چون امر عبادي است، قصد قربت مي‌خواهد.

سؤال 10: چنانچه در اعتکاف مستحبّي اشتباهاً قصد وجوب کند يا در اعتکاف واجب اشتباهاً نيّت استحباب کند، آيا اعتکاف صحيح است يا خير؟

°     صحيح است.

سؤال 11: در نيّت اعتکاف قصد وجوب يا استحباب لازم است؟

°     لازم نيست.

سؤال 12: زمان نيّت کردن براي اعتکاف چه موقعي است؟ آيا در شب قبل يا روز قبل هم مي‌توان نيّت اعتکاف فردا را کرد؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 13: در نيّت اعتکاف، گذراندن از قلب و يا زبان لازم است و يا اينکه عمل به اعتکاف مثل حضور در مسجد جهت آن کافي است؟

°     با توجّه به عمل کفايت مي‌کند.

سؤال 14: آيا معتکف مي‌تواند به هنگام نيّت اعتکاف، شرط کند که هر زمان خواست حتّي در روز سوّم، بدون عذر يا با عذر از اعتکاف خارج شود؟ در صورتي که چنين شرطي کرد، امّا از اعتکاف خارج نشد، اعتکاف او صحيح است يا خير؟

°     چنين شرطي منعقد نمي‌شود و اگر معتکف شد، بايد سه روز در مسجد بماند.

2. روزه

سؤال 15: کسي که روزۀ واجب بر عهده دارد آيا مي‌تواند معتکف شود و روزه‌هاي اعتکاف را بگيرد؟

°     مي‌تواند چنانچه نيت روزه قضا هم مي‌تواند بکند، چنانچه در ماه مبارک رمضان هم مي‌تواند معتکف شود، چنانچه روزه استيجاري هم مي‌تواند بگيرد.

سؤال 16: آيا در روزه‌هاي اعتکاف حتماً لازم است هر روز نيّت روزۀ آن روز را بکند يا همين که براي اعتکاف آمده و هر روز را روزه مي‌گيرد، کافي است؟

°     کافي است.

سؤال 17: آيا بين روزۀ دو روز اوّل و روز سوّم اعتکاف فرقي در نيّت، عمل و ... هست يا خير؟

°     فرقي نيست.

سؤال 18: اگر به علّتي روزۀ کسي باطل شود، آيا اعتکاف او هم باطل مي‌شود؟

°     باطل مي‌شود.

سؤال 19: حکم زني که در روز سوّم اعتکاف حائض شده چيست؟ آيا فرقي بين روزهاي اوّل و دوّم و سوّم وجود دارد؟

°     اعتکاف او باطل مي‌شود و فرقي بين روزهاي اعتکاف نيست.

سؤال 20: آيا زن‌ها مي‌توانند با خوردن قرص، عادت خود را تأخير بيندازند و در اعتکاف شرکت کنند؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 21: اگر مستحاضه معتکف باشد، لازم است به دستورات استحاضه عمل کند؟

°     بايد اعمال مستحاضه را عمل کند.

سؤال 22: حکم زني که در روز اعتکاف مستحاضه شده، چيست؟ آيا فرقي بين روزهاي اوّل و دوّم و سوّم وجود دارد؟

°     زن مستحاضه مي‌تواند معتکف شود، چه قبل از اعتکاف مستحاضه بوده باشد و يا در حين اعتکاف مستحاضه‌ شود، و بايد اعمال مستحاضه را به‌جا آورد.

سؤال 23: کسي که روزۀ قضا بر عهده دارد، مي‌تواند معتکف شود و روزۀ اعتکاف را بگيرد؟ آيا فرقي مي‌کند که در وطن باشد يا در سفر؟

°     می‌تواند مطلقاً چه در سفر و چه در حضر معتکف شود. ولي بايد در سفر قصد ده روز کند تا بتواند روزۀ قضا بگيرد.

سؤال 24: در ايّام اعتکاف آيا مي‌توان هم روزۀ قضا را گرفت و هم معتکف بود؟ روزۀ استيجاري و کفّاره چطور؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 25: اگر کسي نذر يا عهد کرده باشد يا قسم خورده باشد که روز معيني را روزه بگيرد، مي‌تواند در آن روز معتکف شود و روزۀ واجب خود را بگيرد يا بايد روزۀ او مخصوص اعتکاف باشد؟

°     مي‌تواند.

سؤال 26: کسي به علّتي مثل مرض نمي‌تواند روزه بگيرد، آيا مي‌تواند در مسجد بدون اينکه روزه باشد، معتکف شود؟

°     کسي که روزه برايش ضرر دارد، مي‌تواند معتکف شود؟ اگر معتکف شد، ثوابي مي‌برد؟

°      شرط اعتکاف روزه است، ولي ماندن در مسجد ثواب دارد.

سؤال 28: اگر شخصي زماني نيّت اعتکاف کند که روز عيد فطر يا قربان در بين آن سه روز باشد، صحيح است يا خير؟

°     صحيح نيست.

سؤال 29: آيا مي‌توان در اعتكاف روزۀ سكوت گرفت؟

°     روزۀ سكوت در اسلام نداريم، ولي انسان بايد هميشه مخصوصاً در اعتكاف، مواظب زبانش باشد.

3. کمتر از سه روز نبودن

سؤال 30: آيا اعتکاف بيش از سه روز هم صحيح است يا حتماً بايد سه روز باشد؟

°     کمتر از سه روز نبايد باشد، ولي هرچه بيشتر شود بهتر است. ولي روزۀ روز سوّم واجب است.

سؤال 31: اگر کسي پس از اتمام سه روز اعتکاف، به نيّت اعتکاف يک روز يا نصف روز اضافه‌تر در مسجد بماند، اشکالي دارد؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 32: كسى كه دو روز يا پنج روز در اعتكاف بوده است، آيا اعتكاف روز سوّم يا ششم هم بر او واجب است؟

°     فقط روز سوّم واجب است.

سؤال 33: کسي که مي‌خواهد سه روز اعتکاف کند، آيا مي‌تواند مثلاً از ساعت 7 صبح پس از طلوع خورشيد شروع کند و تا 7 صبح سه روز بعد معتکف باشد؟

°     بايد قبل اذان صبح روز اوّل تا مغرب بعد از روز سوّم در مسجد باشد.

سؤال 34: اگر معتکف نيّت چهار روز اعتکاف کند، آيا لازم است آن را به شش روز برساند تا چهار روز صدق کند يا همان يک روز اضافه‌تر کافي است؟

°     بعد از سه روز مي‌تواند هر چه مي‌خواهد بر آن بيفزايد.

سؤال 35: کسي که قصد دارد در ماه رجب معتکف شود، ولي عمداً يا اضطراراً يک ساعت بعد از اذان صبح به مسجد مورد نظر براي اعتکاف مي‌رسد، آيا اعتکاف او صحيح است؟

°     نمي‌تواند معتکف شود.

سؤال 36: آيا بيشتر از سه روز مي‌توان اعتکاف کرد، به طوري که آن زياده بخشي از يک روز يا قسمتي از يک شب باشد؟

°     بيش از سه روز اعتکاف جايز است و کمتر از سه روز نبايد باشد.

سؤال 37: آيا اعتکاف تلفيقي به اين صورت که مثلاً طي ده روز، مجموعاً سه روز را معتکف شود که اين سه روز به صورت متوالي نباشد، صحيح است؟

°     صحيح نيست.

سؤال 38: کودک نابالغي معتکف شده است و در روز سوّم نتوانسته روزه بگيرد، آيا قضاي اين روز و يا کلِّ اعتکاف بر ذمّۀ او قرار مي‌گيرد؟

°     چيزي بر ذمّۀ او نيست و فرقي ميان بالغ و نابالغ نيست.

سؤال 39: در صورتي که ضرورتي پيش آيد و معتکف در روز سوّم اعتکاف خود را به هم زند، قضاي روزۀ روز سوّم واجب است يا خير؟

°     واجب نيست، حتي اگر عمداً و بدون عذر روز سوّم را معتکف نشد، حرام به جا آورده، ولي چيزي بر او نيست.

4. در مسجد بودن

سؤال 40: به فتواي حضرت‌عالي اعتکاف در چه مساجدي صحيح است؟

°     در هر مسجدي صحيح است.

سؤال 41: مسجد جامع بودن جايي که انسان مي‌خواهد در آن معتکف شود، از چه راه‌هايي ثابت مي‌شود؟

°     شرط اعتکاف در مسجد جامع شرط مستحب است، نه واجب. و در هر مسجدي مي‌توان معتکف شد. و مراد از مسجد جامع، مسجدي است که پر جمعيّت باشد؛ لذا ممکن است در شهري چندين مسجدجامع باشد.

سؤال 42: حکم اعتکاف در مساجد ذيل را بيان فرماييد:

الف) مسجد جامع قديمي که در اين زمان متروک شده، ولي هنوز تحت عنوان مسجد جامع است.

ب) مساجد جامع قديمي که الان به عنوان مسجد جامع شناخته نمي‌شوند و محدود و متروکند.

ج) مسجد مقدّس جمکران.

د) مساجد دانشگاه‌ها.

و) مساجد جديد که عنوان جامع بودن ندارند، ولي براي تجمّعات عمومي (به جهت بزرگي و موقعيّت) مرکزيّت پيدا کرده‌اند.

ز) مسجد محل.

ح) مسجدي که انسان به صورت تنها در آن معتکف شود.

ط) مسجدي که در نزديکي آن، در مسجد ديگري اعتکاف شده است؟

°     در کلّيۀ اين مساجد اعتکاف جايز است.

سؤال 43: آيا اعتکاف خانوادگي در يک مسجد کوچک صحيح است؟

°     صحیح است.

سؤال 44: اعتکاف در مکان‌هايي که شک داريم جزء مسجد است يا خير، همچون پشت بام، راهروها، پلّه‌ها و ... چه حکمي دارد؟

°     صحيح است، حتّي اگر بداند مسجد نيست و از ملحقّات مسجد است نيز صحيح است.

سؤال 45: آيا‌ محوطۀ اطراف مسجد كه به عنوان حياط استفاده مى‌شود، براى اعتكاف حكم مسجد را دارد يا خير؟

°     حکم مسجد را دارد و همچنین بام مسجد و اتاق‌های مسجد.

سؤال 46: آيا اعتکاف بايد در مسجد جمعيّت‌دار باشد يا در هر مسجدي، هرچند خلوت باشد يا اصلاً متروکه باشد و در آن اقامۀ نماز نشود هم صحيح است؟

°     صحيح است، ولي در مسجد جمعيّت‌دار بهتر است.

سؤال 47: آيا در اعتكاف، وحدت مسجد شرط است؟ اگر دو مسجد به هم متّصل باشند، اعتکاف در يکي از آنها چه حکمي دارد؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 48: اعتکاف سه روز در دو مسجد جداگانه آيا صحيح است؟ مثلاً شخصي يک روز را در مسجدي معتکف شود و بعد به‌علّتي (اعم از ضروري و يا غير ضروري) به مسجد ديگري رود و دو روز ديگر را در آنجا معتکف شود؟

°     جايز است.

سؤال 49: آيا اعتکاف در دو مسجد به هم چسبيده، به صورتي که معتکف ساعاتي را در اين مسجد و ساعاتي را در مسجد ديگر باشد، اشکال دارد؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 50: حکم اعتکاف در نمازخانه‌هاي دانشکده‌ها يا ادارات که عنوان مسجد را ندارد، ولي هر روز در آنها اقامۀ نماز مي‌شود، چيست؟

°     بايد در مسجد باشد و در غير مسجد جايز نيست.

5. عدم خروج از مسجد

سؤال 51: موارد کلّي جواز خروج از مسجد در اعتکاف را بيان فرماييد؟

°     اگر براي او کاري پيدا شود، دو سه ساعت رفتن بيرون اشکال ندارد، بلکه از اوّل هم اگر قصد دارد چنين کند؛ مثلاً درس برود، تجديد وضو در خارج مسجد، بلکه در خانه انجام دهد، افطار در خانه رود، سحري در خانه باشد، اشکال ندارد، گرچه نرود بهتر است.

سؤال 52: اگر کسي از روي فراموشي محلِّ اعتکاف را ترک کند، اعتکافش چه حکمي دارد؟

°     اگر بيش از دو سه ساعت باشد، اعتکاف او باطل مي‌شود و عمداً باشد يا سهواً يا عالماً اختياراً باشد يا جبراً.

سؤال 53: اگر كسى به جهت ضرورت از مسجد خارج شود و خروج او به علّتى طولانى شود، آيا به اعتكاف او ضرر مى‏رساند؟

°     اگر بيش از دو سه ساعت باشد، اعتکاف او باطل مي‌شود، ولي اگر روز سوّم است، بايد برگردد و در مسجد تا موقع افطار بماند.

سؤال 54: اگر معتکف عمداً و بدون هيچ عذري از مسجد خارج شود، اعتکاف او در صور ذيل چه حکمي دارد:

الف) پس از چند ساعت پشيمان شود و برگردد.

ب) بعد از گذشت نصف روز يا يک روز برگردد.

°     اگر به نيّت ابطال بيرون رود، اعتکاف او باطل شده و قابل برگشت نيست، حتّي اگر مدّت کمي خارج شده باشد. ولي اگر براي کاري خارج شود و قصد او بازگشت باشد، در صورتي که بيش از دو سه ساعت بيرون نماند، اعتکاف او باطل نمي‌شود.

سؤال 55: معتکفي‌ که امام جماعت‌ مسجدي است، آيا مي‌تواند براي اقامۀ جماعت در آن مسجد در سه وقت شرعي از مسجد خارج شود و پس از اقامۀ جماعت برگردد؟ براي رسيدن به نماز جماعت‌ (مأموم شدن) چطور؟

°     اشکال ندارد، ولي نرود بهتر است.

سؤال 56: آيا خروج از مسجد براي ملاقات بستگاني که به ديدار انسان آمده‌اند، به صحّت اعتکاف ضربه وارد مي‌کند؟

°     اشکال ندارد، ولي نرود بهتر است.

سؤال 57: اگر معتکف در مسجد محتلم شود، تکليف او چيست؟

°     فوراً از مسجد بيرون رود و غسل کند و برگردد.

سؤال 58: آيا معتکف مي‌تواند به علّت گرمي هوا و يا کمک به مسئولين اعتکاف در راهروها و پله‌هاي مسجد بماند؟

°     مي‌تواند.

سؤال 59: کسي که در مساجد در جوار ائمه«سلام الله علیهم» مثل مشهد يا در جوار حرم حضرت معصومه«سلام الله علیها» در قم معتکف مي‌شود، اگر براي زيارت کوتاهي خارج شود و به حرم رود و پس از چندي برگردد، آيا به صحّت اعتکاف او ضرري وارد مي‌شود؟

°     اشکال ندارد، بلکه دو سه ساعت هم در حرم بماند، اشکال ندارد.

سؤال 60: آيا معتکف مي‌تواند به مکان‌هايي مثل بام مسجد، يا زير زمين يا حياط مسجد که مسجد بودن آن مکان‌ها محرز نيست، برود و براي مدتي مثلاً نصف روز در آنجا بماند؟

°     اگر مربوط به مسجد باشد، اعتکاف در آنجا جايز است.

سؤال 61: کساني که کارهاي جانبي اعتکاف را پي‌گيري مي‌کنند؛ مثل تهيۀ غذا، پي‌گيري امور و ... نيز مي‌توانند هم‌زمان معتکف باشند و مرتب براي کارها از مسجد خارج شوند؟

°     دو سه مرتبه بيرون رود که دو سه ساعت بيرون باشد،‌ مي‌تواند معتکف شود.

سؤال 62: آيا شرکت در راهپيمائي‌هاي روز قدس و يا 22 بهمن جزء ضرورت‌ها به حساب مي‌آيد که معتکف بتواند براي آن از مسجد خارج شود يا خير؟

°     جزء ضرورت‌ها نيست، ولي مي‌تواند ساعتي را شرکت کند.

سؤال 63: رفتن به تشييع جنازه، شرکت در نماز جمعه و جماعت، غسل جمعه و ديگر اموري که بسيار به آن تأکيد شده است، ولي مستحب هستند، اگر نياز به خروج از مسجد داشته باشد، آيا انجام آن براي معتکف اشکال دارد؟ و در روز اوّل و دوّم و سوّم فرقي بين آنهاست؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 64: آيا معتکف مي‌تواند براي خوردن و آشاميدن از مسجد خارج شود؟

°     اگر به روزۀ او ضرر نزند، اشکال ندارد.

سؤال 65: آيا معتکف مي‌تواند براي خريد جنسي براي خانه از مسجد خارج شود، آن جنس را تهيه کند و به منزل ببرد و برگردد؟

°     مي‌تواند.

سؤال 66: آيا كارمندان و معلّمين مى‌توانند معتكف شوند و سر كلاس و محلِّ كار رفته و سپس به مسجد برگردند؟

°     اگر دو سه ساعت باشد، اشکال ندارد.

سؤال 67: دانشجوياني که در ايّام امتحانات معتکف مي‌شوند، آيا مي‌توانند براي امتحانات خود خارج شوند و پس از امتحان به مسجد برگردند؟

°     اگر دو سه ساعت باشد، اشکال ندارد.

سؤال 68: آيا اگر معتکف‌ در روز سوّم اعتکاف، جهت انجام غسل مستحب، از مسجد خارج شود، اعتکاف او باطل است؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 69: در نزديکي يک مسجد يک سالن غذاخوري وجود دارد که قرار است غذاي معتکفين را تهيه نمايد. آيا معتکفين مي‌توانند براي حفظ بهداشت و تميزي مسجد، براي خوردن سحري و افطاري به همان سالن غذاخوري بروند و برگردند؟

°     اشکال ندارد، بلکه خوب است و این وضعی که الآن هست از نظر خوردن، خواب، استراحت، با تنزّه اعتکاف بلکه مسجد مناسب نیست.

سؤال 70: کسي که نمي‌تواند ادرار خود را کنترل کند و بعضي از مواقع قطراتي از او خارج مي‌شود و بايد آب بکشد. با توجّه به اينکه تعداد دفعات خروج او از مسجد بيش از معمول است، آيا مي‌تواند معتکف شود؟

°     اعتکاف او اشکال ندارد.

سؤال 71: کسي که براي کار ضروري مثل وضو و يا غسل از محلِّ اعتکاف خارج شود، آيا رعايت نزديک‌ترين راه لازم است؟

°     لازم نيست.

سؤال 72: مسجدي براي اعتکاف مناسب است ولي حمّام ندارد. آيا مي‌شود در اين مسجد اعتکاف برگزار کرد؟ در صورت جواز آيا معتکفين مي‌توانند براي استحمام به محلِّ ديگري بروند و برگردند؟ آيا در اين خصوص تفاوتي بين حمّام واجب و مستحب وجود دارد؟

°     می‌توانند بیرون روند، تفاوتي ندارد.

سؤال 73: آيا معتکف مي‌تواند براي اينکه کمتر معطّل شود به حمّام و يا دستشويي دورتري برود تا کمتر معطّل شود؟

°     جايز است.

سؤال 74: معتکفي براي غسل واجب از مسجد خارج شده است. ولي به علت دوري راه حمام و نيز شلوغي يکي دو ساعت بيرون مسجد معطل مي‌شود، آيا به اعتکاف او ضرري وارد مي‌شود؟

°     ضرر نمي‌زند.

سؤال 75: اگر سرويس بهداشتي مسجدي‌کافي نباشد، آيا مي‌شود خارج مسجد سرويس بهداشتي موقّتي تعبيه کرد؟ و در اين صورت خروج معتکفين از مسجد به اين جهت اشکال ندارد؟

°     اشکال ندارد.

6. اجازۀ شوهر يا پدر و مادر

سؤال 76: آيا زنان براي اعتکاف لازم است که حتماً از شوهر يا پدر خود (ولي) اجازه بگيرند؟

°     بايد با اجازه باشد.

سؤال 77: آيا دليل اجازۀ شوهر براي اعتکاف، انجام وظايف زن است يا اگر زني وظايفش را انجام داده باشد و اعتکاف او از هيچ نظر لطمه‌اي به حقوق شوهر وارد نکند، باز هم اجازه لازم است؟

°     خروج از خانه بايد با اذن شوهر باشد، مگر در امر واجبات که آن هم اذن شوهر بسيار به‌جا است.

سؤال 78: زن یا دختری که شوهر ندارد، برای اعتکاف نیاز به اذن کسی دارد؟

°     باید خانوادۀ او در جریان باشند.

سؤال 79: اگر مردي به همسرش اجازۀ اعتکاف بدهد، ولي در روز سوّم پشيمان شود، تکليف زن چيست؟ اگر کفّاره واجب شود، بر عهدۀ کيست؟

°     بايد اعتکاف را تمام کند.

سؤال 80: اجازۀ فرزند از پدر خود جهت اعتکاف لازم است يا خير؟

°     اگر نهي‌کند، نبايد معتکف شود. همچنين است مادر.

سؤال 81: جواني بسيار علاقه به‌شرکت در اعتکاف دارد و احساس مي‌کند اين کار براي سازندگي روحي او مفيد و لازم است، ولي پدر و مادر او به دلايلي راضي به اين امر نمي‌شوند. در اين صورت، چه وظيفه‌اي دارد؟ آيا تفاوتي بين دختر و پسر در اين امر وجود دارد؟

°     با نهی پدر و مادر جایز نیست.

سؤال 82: آیا مرد برای معتکف‌شدن باید رضایت همسر و خانواده را جلب نماید؟

°     لازم نیست، ولی کسی که معتکف می‌شود، برای نزدیک شدن به رحمت خدا، باید این‌گونه چیزها را مراعات کند.

محرّمات اعتکاف

سؤال 83: آيا همۀ آنچه بر محرم حرام است بر معتکف نيز حرام است؟

°     اعتکاف ربطي به احرام ندارد.

سؤال 84: مواردي که بر معتکف حرام است و يا جايز نيست، در شب و روز فرقي مي‌کند؟

°     فرق ندارد.

سؤال 85: استعمال عطر و ادکلن براي معتکف اشکالي دارد يا خير؟

°     حرام است.

سؤال 86: حرمت استفاده از عطر در اعتکاف، مشروط به قصد لذّت بردن از آن است يا به طور کلّي استعمال عطريّات حرام است؟ 

°     استعمال عطر در اعتکاف جايز نيست.

سؤال 87: اگر معتکف براي نماز و به جهت استحبابي که دارد، نه براي لذّت بردن، خود را معطّر کند، اشکالي دارد؟

°     جايز نيست.

سؤال 88: آيا معتکف مي‌تواند از صابون، شامپو يا خمير دندان معطّر استفاده کند؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 89: در برخي مساجد معمولاً عطر مي‌زنند. اگر شخصي در اين‌گونه مساجد معتکف شود و چاره‌اي از آن نداشته باشد، چه وظيفه‌اي دارد؟

°      اشکال ندارد.

سؤال 90: آيا لمس جنس مخالف ـ اعمِّ از همسر يا غير ـ همراه با لذّت و ريبه، موجب بطلان اعتکاف مي‌شود؟

°     حرام است، ولي موجب بطلان نمي‌شود.

سؤال 91: آيا نگاه همراه با شهوت در اعتکاف حرام است و موجب بطلان اعتکاف مي‌شود؟

°     حرام است، ولي موجب بطلان اعتکاف نيست.

سؤال 92: آيا خواندن صيغۀ عقد در اعتکاف جايز است؟

°     جايز است.

سؤال 93: معتکفي براي اثبات حق و حقيقت، مجبور به جرّ و بحث شده است. آيا اين عمل به صحّت اعتکاف او لطمه‌اي وارد مي­کند؟

°     اعتکاف او صحيح است، ولي بايد متوجه باشيد که اينگونه قيل و قال‌ها غالباً از هوي و هوس سرچشمه مي‌گيرد.

سؤال 94: معتکفي در جمعي براي دفاع از حق بايد بحث کند. آيا اين کار اولويت دارد و يا اختيار کردن سکوت براي صحيح بودن اعتکاف؟

°     موارد فرق مي‌کند ولي سکوت غالباً سزاوار است.

سؤال 95: آيا مباحثۀ علمي که موجب جرّ و بحث در اعتکاف شود، به صحّت آن ضربه مي‌زند؟

°     حرام است، ولي موجب بطلان نيست.

سؤال 96: جرّ و بحث با مسئولين اعتکاف به خاطر برخي موارد و مشکلات، آيا ضرري براي اعتکاف دارد؟

°     ضرر نمي‌زند، ولي حرام است.

سؤال 97: خريد و فروش و معاملات در حال اعتکاف صحيح است يا خير و آيا موجب بطلان اعتکاف مي‌شود؟

°     جايز نيست، ولي اعتکاف را باطل نمي‌کند، همچنان‌که معامله را هم باطل نمي‌کند.

سؤال 98: آيا در هنگام اعتکاف مي‌توان براي خريد و فروش نايب گرفت؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 99: اگر معتکف در معامله‌اي پول نپردازد، بلکه جنس را نسيه بخرد يا نسيه بفروشد يا براي معامله نايب بگيرد، يا پول را به دست خود فروشنده ندهد، يا مستقيماً پول از دست خريدار نگيرد، اعتکاف چه حکمي دارد؟ آيا اين اعمال نيز جزء محرّمات اعتکاف است؟

°     در اعتکاف نبايد کاسبي باشد، ولي خريدن چيزي براي منزل يا براي خوردن خود اشکال ندارد.

سؤال 100: انجام ساير معاملات (غير از بيع) براي معتکف چه حکمي دارد؟

°     اگر صدق کسب کند، نمي‌تواند.

مبطلات اعتکاف

سؤال 101: کدام يک از محرّمات اعتکاف مبطل اعتکاف نيز هست؟

°     جماع در اعتکاف يا خودارضائي که مني بيرون بيايد، موجب بطلان است.

سؤال 102: اگر اعتکاف به وسيلۀ يکي از مبطلات و مفسدات باطل شود، در صور زير معتکف از حيث قضا وکفّاره چه وظيفه‌اي دارد؟

الف: در صورتي که اعتکاف به واسطۀ نذر، قسم و... واجب بوده و زمان آن نيز معيّن باشد؛ مثلاً سه روز ايّام البيض.

ب: در صورتي‌که اعتکاف، واجب بوده امّا زمان آن معيّن نباشد؛ مثل سه ‌روز از‌ ماه رمضان.

ج: در صورتي که اعتکاف، مستحب باشد.

د: در هر صورت آيا قضاي اعتکاف، در صورت وجوب، واجب فوري است؟

°     الف: قضا ندارد، ولي کفّاره دارد.

°     ب: قضا و کفّاره دارد.

°     ج: نه قضا دارد نه کفّاره.

°     د: واجب فوري است. 

سؤال 103: آيا شعر گفتن و شعر خواندن در اعتکاف نهي شده است؟

°     نهي نشده است.

سؤال 104: آيا نگاه در آينه براي معتکف اشکالي دارد؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 105: کسي که عمداً يا سهواً يا جهلاً اعتکاف خود را باطل کند، آيا بايد آن اعتکاف را قضا يا اعاده نمايد؟

°     قضا ندارد.

اعتکاف مسافر

سؤال 106: اگر کسى بخواهد در خارج از شهر خود اعتکاف کند؛ به‌ طور مثال در مکّۀ مکرّمه و از ساکنين مکّه نباشد و قصد ده روز هم نکند، آيا حتماً بايد نذر روزه کرده باشد؟ يا به صورت ديگري مي‌تواند معتکف شود؟

°     مسافر مي‌تواند معتکف شود.

سؤال 107: آيا اعتکاف در سفر (مثل کسي که به مشهد مي‌رود) در حالي که نماز شکسته است، صحيح مي‌باشد؟

°     مسافر مي‌تواند روزۀ مستحبّ بگيرد و مي‌تواند معتکف شود.

سؤال 108: قصد کرده‌ام «ايّام‌ البيض» را در مشهد معتکف شوم. با توجّه به اينکه روزۀ مسافر صحيح نيست، براي انجام اعتکاف چه کنم؟

°     اعتکاف در مسافرت و روزه گرفتن جايز است.

نذر اعتکاف

سؤال 109: آيا اعتکاف به واسطۀ نذر، عهد، قسم و امثال آن واجب مي‌شود؟

°     اگر نذر کرد يا عهد کرد و يا قسم خورد، بايد اعتکاف را به جا آورد.

سؤال 110: اگر کسي نذر کند که در ايّام معيّني معتکف شود، ولي به هر علّتي نتواند در آن ايّام معتکف گردد، تکليف او در برابر نذرش چيست؟

°     بايد کفارۀ نذر بدهد، [1] مگر آنکه نتواند در آن ايّام معتکف شود.

سؤال 111: اگر کسي به علّتي نتواند اعتکافي که بر او به واسطۀ نذر واجب شده را انجام دهد، آيا بايد قضا کند؟ تا چه مدّتي براي قضاي اعتکاف وقت دارد؟

°     قضاي آن واجب نيست.

سؤال 112: اگر کسي نذر کند ايّام معيني را معتکف شود و از آن تخلف کند، آيا علاوه بر کفّاره، قضاي آن نيز واجب است يا صرفاً بايد کفارۀ عمل نکردن به نذر را بدهد؟

°     صرفاً بايد کفارۀ عمل نکردن به نذر را بدهد.

سؤال 113: الف: اگر کسي نذر کند يک يا دو روز معتکف شود، آيا اين نذر براي اعتکاف صحيح است؟

ب: در فرض سؤال، آيا واجب است که يک روز ديگر به آن اضافه کند يا اصلاً نذر منعقد نشده و هيچ تکليفي بر عهدۀ نذر کننده نيست؟

°     الف: به عنوان اعتکاف صحيح نيست.

°     ب: نذر منعقد نمي‌شود.

سؤال 114: اگر شخصي نذر کند چهار روز معتکف شود، ولي پيوستگي آن چهار روز را شرط ننمايد و روز چهارم از اعتکاف خارج شود، وظيفه‌اش چيست؟ آيا براي قضا، يک روز اعتکاف کافي است يا هر چهار روز را دوباره بايد قضا کند؟ 

°     بايد کفارۀ نذر را بدهد.

متفرّقه

سؤال 115: بهترين کارها و اعمال در اعتکاف چيست؟

°     توجّه به حق تبارک و تعالي و انصراف از غير او.

سؤال 116: آيا معتکف مي‌تواند در مسجد غسل کند؟ مثلاً به خاطر گرمي هوا از حوض مسجد براي غسل استفاده کند؟

°     از حوض نمي‌تواند، ولي با آب دستي مي‌تواند.

سؤال 117: شخصي در مسجدي که جماعتي معتکف مي‌‌شوند، جايي را براي خود مثلاً با پتو مشخص مي‌کند. اوّلاً، آيا ديگري مي‌تواند به عنوان اينکه اينجا مسجد است و مال همه، بدون اجازه آنجا را اشغال کند؟ ثانياً اعتکاف او صحيح است يا خير؟ ثالثاً آيا اجازۀ شخص اوّل لازم است؟

°     جا گرفتن براي اعتکاف به‌مقدار جاي يک نفر که بتواند نماز بخواند يا بخوابد، جايز است و ديگران نبايد آنجا را اشغال کنند.

سؤال 118: اگر غير معتکفي عطر زده باشد، جايز است براي اقامۀ نماز يا شرکت در عمل امِّ داود به جمع معتکفين برود؟ در اين صورت آيا معتکفين وظيفه دارند براي عدم‌ استعمال بوي عطر، اقدامي انجام دهند؛ مثلاً او را اخراج کنند يا خود جا‌به‌‌جا شوند؟

°     جايز است و معتکفين وظيفه‌اي ندارند.

سؤال 119: اگر شخص معتکف، در اثناء اعتکاف واجب بميرد، آيا قضاي آن بر وليّ او واجب است؟

°     واجب نيست.

سؤال 120: آيا اعتكاف صغير مميّز صحيح است؟

°     اگر بتواند اعمال اعتکاف را به جا آورد، اشکال ندارد.

سؤال 121: شخصي اعتکاف واجب خود را در مسجدي به‌جا آورده و پس از اعتکاف فهميده است که به‌ دلايلي (مثل غصبي بودن زمين مسجد، نارضايتي صاحب زمين و...) اعتکاف در آن مسجد صحيح نبوده، اعتکاف او چه حکمي دارد؟

°     اشکال ندارد.

سؤال 122: آيا درس خواندن در حال اعتکاف اشکالي دارد؟

°     اشکال ندارد، بلکه خوب است.

سؤال 123: کسی که درآمد او به صورت «روز مزد» است و هر روزی که سر کار نرود، حقوق نمی‌گیرد، آیا جایز است کار خود را رها کند و معتکف شود؟

°     اگر بتواند زن و بچّه را اداره کند، می‌تواند.

سؤال 124: اگر اعتکاف مرد موجب اذیّت همسر و فرزندان او شود، می‌تواند معتکف شود؟

°     اگر حق با همسر و فرزندان باشد، باید مراعات کند.

سؤال 125: معمولاً مسئولين اعتکاف نمي‌توانند معتکف شوند. آيا آنان در ثواب اعتکاف با معتکفين شريک هستند و يا بايد حتماً خودشان معتکف شوند؟ 

°     ثواب معتکفين را دارند.

سؤال 126: شخصي در اعتکافي نذر نموده که اگر به حاجت خود رسيد، تعداد 20 جلد قرآن براي اين مجلس بدهد. سال بعد به حاجت خود مي‌رسد. امّا در آن مسجد اعتکاف برگزار نمي‌شود و يا مؤسسۀ قبلي در جاي ديگري مراسم اعتکاف دارد. حال ايشان براي اداي دين خود، قرآن‌ها را بايد به مسجد سال قبل ببرد و يا به محل جديد که همان مؤسسه برنامه اعتکاف دارد؟

°     اگر نذر مجلس نموده است نه مسجد، بايد به جلسۀ‌ دعا بدهد.

سؤال 127: شخصي براي اعتکاف به مسجد رفته است. قبل از اذان صبح روز اوّل خوابش برده و جنب شده است. به علّت اينکه حمام و آب گرم مهيّا نبوده غسل نکرده است و نمي‌دانسته بايد تيمّم کند. عصر همان روز اوّل تيمّم نموده و پس از ساعتي غسل کرده است.

اوّلاً: آيا اعتکاف او صحيح است يا خير؟

°     اعتکاف او صحيح است.

ثانيا: حکم روزۀ او چگونه است؟

°     صحيح است.

ثالثا: با توجه به اينکه به صورت جنب در مسجد بوده مرتکب حرامي شده است؟

°     چون سهواً يا جهلاً بوده حرامي به جا نياورده است.

سؤال 128: کسي که به هر علّتي در اعتکاف امکان انجام غسل واجب ندارد. آيا مي‌تواند با تيمّم سه روز را معتکف باشد؟

°     مي‌تواند.

سؤال 129: آيا معتکف مي‌تواند در بيرون از مسجد زير سايه راه برود؟

°     مي‌تواند.

سؤال 130: اگر معتکفي در مسجد محل اعتکاف متوجّه شود که جايي از مسجد نجس شده است، آيا واجب عيني است که خودش آب بکشد يا همين که به مسئولين اعتکاف بگويد کافي است؟ یا اصلاً لازم نیست بگوید؟

°     به مسئولين گفته شود کفايت مي‌کند.

سؤال 131: اگر در اعتکاف جائي از مسجد نجس شود، آيا همه بايد در صدد باشند تا آن قسمت تطهير شود يا معتکفین مي‌توانند به اعمال خود ادامه دهند تا مسئولین مسجد به تطهیر بپردازند؟

°     مسئولين وقتي قبول کردند که تطهير کنند، کفايت مي‌کند.

سؤال 132: تا چه موقعي معتكف مى‏تواند از اعتكاف منصرف شود؟

°     تا قبل از اذان صبح روز سوّم.

پی نوشت ها:

[1]. . کفاره عمل نکردن به نذر و عهد و قسم، همان‌گونه که در رساله «توضيح‌ المسائل» معظّم‌ له آمده است، اطعام يا پوشانيدن ده فقير و يا گرفتن سه روز روزه است که پی‌در‌پی بودن آن نيز لازم نيست.