مسألۀ 1: اعتكاف
يك امر عبادى است كه ثواب بسيارى براى آن مترتّب شده است و پيامبرگرامى«صلی الله علیه و آله و سلم» و ائمّۀ
طاهرين«سلام الله علیهم» بارها به جا مىآوردند و سفارش براى آن زياد شده است، مخصوصاً در دهۀ
آخر ماه مبارك رمضان، و آن ماندن با قصد اعتكاف و با قصد قربت، سه روز يا بيشتر در
مسجد است و در همۀ اوقات مىتوان آن را به جا آورد، مگر در ايّامى كه انسان
نمىتواند روزه بگيرد و همانطور كه مىشود براى خود اعتكاف كرد، مىتوان نيابت از
ميّت به طور تبرّعى يا استيجارى به جا آورد، بلكه نيابت از زنده به طور تبرّعى يا
استيجارى جايز است. و اين عبادت شرايطى دارد:
اوّل: ايمان.
دوّم: عقل، و كسى كه جنون ادوارى دارد، اگر مدّت زيادى در اعتكاف جنون
او عود كند، اعتكاف او باطل مىشود. همچنين اگر مدّت زيادى بيهوش شود.
سوّم: چون عمل عبادى مستحبّى است، بايد با قصد قربت باشد و با قصد
استحباب باشد، گرچه به واسطۀ نذر يا استيجار واجب شده باشد و بايد قبل از طلوع فجر
روز اوّل نيّت كند.
چهارم: روزه، و بدون روزه اعتكاف صحيح نيست. بنابراين، زن حائض
نمىتواند معتكف شود. همچنين در ايّامى كه روزه گرفتن حرام است؛ نظير عيد قربان و
عيد فطر، اعتكاف صحيح نيست.
پنجم: بايد سه روز يا بيشتر باشد و اگر دو روز ماند، ماندن روز سوّم
واجب است. و بعد از سه روز هر چند روزي که بخواهد، ميتواند بر آن بيفزايد. و
ماندن روزهاي ششم و نهم و بعد از آن واجب نيست. و روز را بايد از طلوع فجر تا مغرب
حساب كرد، ولى ماندن شب اوّل و شب چهارم لازم نيست.
ششم: باید در مسجد باشد و در هر
مسجدی میتوان معتکف شد. ولی اعتکاف در مسجدی که پر رفت و آمد باشد، افضل است.
هفتم: در مورد زنان بايد با اذن
شوهر باشد. و اذن پدر و مادر براى اولاد شرط نيست، ولی اگر نهی کنند، باید معتکف
نشوند.
هشتم: بايد به طور مداوم در مسجد بماند و اگر به قصد خروج از اعتکاف
از مسجد بيرون رفت، اعتكاف او باطل مىشود. ولى اگر در حال نسيان يا براي کاري
بيرون رود و دو مرتبه برگردد، مانعى ندارد؛ نظير بيرون رفتن براي تجديد وضو يا غسل
يا شرکت در نماز جماعت و نماز جمعه يا خواندن درس و شرکت در امتحان يا برآوردن
حاجتى از مسلمان يا تهيۀ غذا براى خود يا زن و بچّه و مانند آن، ولي در هر صورت
خارج نشدن معتکف از مسجد بهتر است.
مسألۀ 2: معتكف
مىتواند اعتكاف را به نيّت خود و نيابت از يك نفر يا از چند نفر، زنده يا مرده به
جا آورد، بلكه مىتواند از كسى پول بگيرد و او را در زمرۀ كسانى كه نايب آنها شده
قرار دهد، ولى آن شخص بايد نحوۀ نيابت را بداند.
مسألۀ 3: اعتکاف مسافر در ماه مبارک رمضان صحیح نیست، مگر اینکه قصد
ده روز کرده باشد. ولی در غیر ماه مبارک رمضان (به جز ایّامی که روزه گرفتن حرام
است) روزۀ مستحبّی و اعتکاف مسافر صحیح است و نیازی به قصد ده روز و نذر هم ندارد.
مسألۀ 4: روزۀ
اعتكاف لازم نيست براى اعتكاف باشد، و اگر روزۀ واجب يا نذر يا استيجارى و مانند
آنها باشد، مانعى ندارد.
مسألۀ 5: اعتكاف
لازم نيست در خود مسجد باشد و اگر در اطاقى از مسجد يا در صحن يا روى بام آن و
مانند اينها باشد، اشكال ندارد.
مسألۀ 6: چهار
چيز براى معتكف حرام است:
1. هرگونه استمتاع از غريزۀ جنسى؛ نظير جماع، لمس، استمناء، نگاه و مانند
اينها.
2. استعمال بوى خوش نظير عطر
و گل و ادكلن و مانند اينها.
3. خريد و فروش براى
استفاده، ولى خريد و فروش براى رفع حوائج اشكال ندارد.
4. مجادله؛ يعنى گفتگو به
عنوان غلبه يا اظهار فضل، امّا گفتگو به عنوان اثبات حقّ يا رفع باطل مانعى ندارد.
مسألۀ 7:
محرّماتى كه گفته شد، گرچه ارتكاب آنها گناه است، ولى اعتكاف را باطل نمىكند، مگر
جماع و استمناء اگر در روز واقع شود.
مسألۀ 8: اگر كسى
در حال اعتكاف جماع كند، علاوه بر اينكه گناه كرده است، بايد كفّاره نيز بدهد؛
يعنى شصت فقير را غذا بدهد، يا شصت روزه بگيرد.
مسألۀ 9:
محرّماتى كه گفته شد در صورتى گناه دارد و يا نظير جماع اعتكاف را باطل مىكند و
موجب كفّاره است كه از روى علم و عمد باشد، ولى اگر يكى از محرّمات را سهواً يا
جهلاً به جا بياورد، علاوه بر اينكه گناه نكرده است، موجب بطلان و كفّاره هم نيست.